Als gevolg van de Corona-crisis hebben bijna alle culturele erfgoedinstellingen hun bezoekersaantallen enorm zien dalen; zowel musea als galeries, archieven en bibliotheken. Deze daling heeft betrekking op alle soorten bezoekers en gebruikers, maar vooral op volwassenen en loopt in veel gevallen op tot een daling van 50% of meer. Zelfs na de opheffing van de beperkingen in zomer 2020 keerde het publiek niet onmiddellijk terug, en de verwachtingen voor de toekomst zijn niet erg hoopvol.
Instellingen doen hun best om op andere manieren onder de aandacht van het publiek te blijven, met meer of minder succes. De vraag is of dit op een duurzame manier zal gebeuren en of bepaalde bevolkingsgroepen niet worden buitengesloten. Uit recente studies blijkt dat de pandemie een grote impact heeft op een doelgroep die toch al als kwetsbaar kan (en zou kunnen) worden beschouwd. Terwijl het voor deze groep vooral belangrijk is om sociale contacten te hebben en contact te houden met culturele locaties, wordt dit nu ernstig bemoeilijkt door de omstandigheden.
Het Erasmus+ project CRISP (Research on Creative, Innovative and Sustainable Practices to get adults (back) in touch with heritage) doet uitgebreid onderzoek naar initiatieven in de cultureel erfgoedsector waarbij de nadruk ligt op goede praktijken. Het onderzoek vindt volledig online plaats, maar gebruikers, mensen binnen de sector en politieke belanghebbenden zijn / worden ook geïnterviewd. Ook komt er een uitgebreide enquête onder gebruikers en niet-gebruikers; de onderzoekers zijn even geïnteresseerd in praktijken die niet werken als in die welke wel werken, want van allebei de groepen kunnen belangrijke lessen voor de toekomst worden geleerd.
Hoe pakken we als lab het onderzoek aan?
CRISP wordt uitgevoerd in ons lab, waar onze onderzoekers, docenten, studenten en partners (bedrijfsleven en/of overheidspartijen) samenwerken aan (complexe) maatschappelijke vraagstukken. Toerisme kan een vehikel zijn om de toekomst van cultureel erfgoed te helpen behouden.
Het CRISP-consortium gebruikt het project om een inventarisatie te maken van benaderingen die wel en niet de voorspelde en gewenste resultaten opleveren bij de doelgroep; kwetsbare volwassenen. Lector Ko Koens: ”Wij beginnen niet aan dit project in de veronderstelling dat wij overal een antwoord op zullen geven, maar eerder in de verwachting dat wij de basis kunnen leggen voor verdere ontwikkelingen en initiatieven. Bovendien geloven wij dat wij het bewustzijn zullen vergroten van de problemen die zich voordoen wanneer volwassenen worden betrokken bij de wereld van het Europees cultureel erfgoed. Wij doen dit omdat wij geloven dat dit een positief effect kan hebben op de Europese samenleving als geheel. Kennis van elkaar en van elkaars erfgoed blijft van groot belang in een wereld waarin elkaar begrijpen niet vanzelfsprekend is. ‘’
Het project is ook bedoeld om bij te dragen aan een beter en wederzijds begrip van strategieën waarbij de doelgroep betrokken is en om te beoordelen welke wel en welke niet werken, en in welke setting. Deze kennis zal worden gecombineerd met ervaringen die zijn opgedaan in andere relevante projecten, zodat een beter algemeen inzicht ontstaat in de huidige en toekomstige benaderingen.
Wat is het belang voor het onderwijs?
Onderzoekers Wendy Raaphorts en Charlotte Beukers zijn zeer nauw betrokken bij de minor Cultuurtoerisme van de opleiding Toerisme Management Hogeschool Inholland Rotterdam. Samen met studenten doen ze al onderzoek voor het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) naar toerisme en immaterieel erfgoed. Het CRISP-project kan gezien worden als een aanvulling hierop. We coachen groepen studenten om oplossingen te bedenken voor complexe vraagstukken op het gebied van cultuur- en erfgoedtoerisme.
Wat zijn de (verwachte) resultaten?
Het bezoeken van erfgoedinstellingen via online media is goed toegankelijk voor het publiek dat al op deze manier met informatie omging. Maar hoe zit het met ouderen of mensen met minder technische vaardigheden of mogelijkheden? Hoe inclusief zijn deze ontwikkelingen? En hoe zit het met het publiek dat niet of nauwelijks is gekomen en waarvoor de aarzeling of desinteresse al voor de crisis te groot was?
We zijn vooral – maar zeker niet uitsluitend – geïnteresseerd in de ervaringen van volwassenen die geconfronteerd worden met economische, sociale of gezondheidsproblemen. Aan de hand van vier opleidingsactiviteiten zullen we de resultaten van ons onderzoek bespreken en conclusies voorbereiden. Aan het einde van het project zullen al onze beschrijvingen en conclusies voor iedereen beschikbaar zijn op een website.
